De bevrijding van Nederland

De maandenlange vrijheidsstrijd

Niet heel Nederland wordt tegelijk bevrijd. Terwijl het zuiden stap voor stap bevrijd wordt, is het noorden van het land nog altijd bezet. Nadat de eerste geallieerde soldaten begin september 1944 voet op Nederlandse bodem zetten, duurt het nog acht maanden tot de Duitse overgave begin mei 1945. Acht lange maanden vol grootschalige oorlogsgeweld, een hongerwinter en toenemende Duitse terreur.

Chaos en rouw

Al snel na de bevrijding maakt de vreugde plaats voor het besef wat de oorlog heeft aangericht. Het land is leeggeroofd, vernield en onder water gezet. Honderdduizend Nederlandse joden, duizenden gevangenen en dwangarbeiders en het merendeel van de Roma en Sinti komen nooit meer naar huis. Voor de mensen die wel terugkeren uit concentratiekampen, onderduikadressen en krijgsgevangenschap, is de opvang slecht geregeld. Honderdduizenden Nederlanders zijn ziek, getraumatiseerd of zijn hun huis kwijt. Er is tekort aan alles: woningen, meubels, brandstof, kleding en eten.

Wraak

Voor een grote groep mensen is het einde van de oorlog helemaal geen bevrijding. Integendeel. Oorlogsmisdadigers en mensen die de Duitsers hielpen worden opgepakt en onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten. De behoefte aan wraak is groot. Voor een eerlijk proces is nog geen tijd. De kleinste verdenking is al genoeg om iemand op te sluiten, waardoor ook veel onschuldige mensen worden gestraft. Meisjes die een relatie hadden met Duitse militairen worden kaalgeknipt, winkels van NSB’ers vernield.

Bevrijding van de Japanse kampen

Voor (toen nog) Nederlands-Indië betekent het einde van de Tweede Wereldoorlog het begin van de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Twee dagen na de Japanse capitulatie roepen de Indonesische leiders Soekarno en Hatta de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. Er volgt een periode van chaos en geweld. Er zijn nog geen Nederlandse troepen aanwezig; Britse militairen controleren enkele strategische plekken. Voor hun eigen veiligheid moeten de in zogenoemde Jappenkampen opgesloten Nederlanders en Indische Nederlanders daar blijven. De verslagen Japanners krijgen ironisch genoeg de opdracht hen te beschermen. Echte bevrijding, van zowel de kampgevangenen als het Indonesische volk is nog ver weg.

Ontdek meer bevrijdingsverhalen

Op de themapagina 75 jaar bevrijding vind je een selectie bijzondere bevrijdingsverhalen. Ze leiden je naar de websites van bibliotheken, musea en archieven, waar nog eens tienduizenden verhalen te vinden zijn die herinneren aan al die verschillende aspecten van de bevrijding: vreugde en verdriet, vrijheid en vernieling, wraak en verwarring.