Propaganda tegen de bevrijding

Massamedia tijdens de oorlog
Stel je leeft in 1945 en wilt een belangrijke boodschap of nieuws onder de aandacht brengen van de gehele Nederlandse bevolking. Hoe doe je dat in een tijd zonder televisie en internet? Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de radio en de krant de belangrijkste massamedia. Die leenden zich alleen niet of minder goed voor visuele communicatie, en ook toen wist men hoeveel impact een sterk beeld kon hebben. Daarom waren tijdens de oorlog en rond de bevrijding affiches mateloos populair.

Propaganda in de openbare ruimte
Affiches werden rond 1945 net als nu ingezet voor het maken van reclame, maar ook - veel meer dan nu - voor het verspreiden van politieke boodschappen en propaganda. Met onderstaande affiche bijvoorbeeld, riep de stichting Indië in nood op tot herstel van Indië als kolonie van Nederland. Volgens deze poster had de Indonesische bevolking niks te verwachten van de - uit de Japanse bezetting geboren - Indonesische zelfstandigheid. Voor orde en welvaart was ‘het Nederlandse gezag’ nodig.

Communicatie met publiek
Naast prachtig geïllustreerde affiches waren ook ‘bekendmakingen’ een populair communicatiemiddel na de bevrijding. Omdat goede verbindingen via post en telefoon tijdens de bevrijding nog ontbraken, ging de communicatie deels via aanplakbiljetten. Die werden op speciale zuilen of openbare gebouwen gehangen, zoals het gemeentehuis. 

Schat aan informatie
Van alle affiches en bekendmakingen uit de Tweede Wereldoorlog en rond de bevrijding zijn er duizenden bewaard gebleven. Deze zijn gedigitaliseerd en samengebracht door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en de KB op Het Geheugen. Samen vormen ze een schat aan informatie over het leven in Nederland rondom de bevrijding.