Anna en haar drie Maria's

De Heilige Familie is een geliefd onderwerp in boeken en kunst. Dit is het gezin waarin Jezus Christus werd geboren, met Maria als moeder en Jozef als vader. Maar wat weten we eigenlijk van de rest van Jezus’ familie? In de Middeleeuwen was er bijzondere aandacht voor deze ruimere familiebanden, de ‘Heilige Maagschap’ genoemd. Dit zien we terug in de schilderkunst uit die periode.

Heilige Anna was oma van Jezus Christus

De Heilige Maagschap concentreert zich rond de ‘heilige Anna’, moeder van Maria en oma van Jezus. Anna komt niet voor in de Bijbel, maar wel in evangelies en legenden uit een latere periode. In de Koran speelt zij wel een rol. Het verhaal gaat dat Anna uit drie huwelijken drie dochters had, die ze allemaal ‘Maria’ noemde.

Anna was eeuwenlang populair

In het Oosterse christendom werd de heilige Anna al sinds de 6e eeuw vereerd. In het westen werd Anna vanaf de late Middeleeuwen ontzettend populair. Ze werd – met haar omvangrijke familie – een dankbaar onderwerp in de kunst. Zo zien we de Heilige Maagschap op dit schilderij uit het atelier van Geertgen tot Sint Jans uit het einde van de 15de eeuw.

In de 16e eeuw brokkelde de aantrekkingskracht van Anna aanzienlijk af. De kerk vond dat haar trouwlust te veel nadruk legde op de vleselijke lusten. En daarmee verdween ook het thema van de Heilige Maagschap uit de christelijke kunst.