Cookies

Deze website maakt gebruik van cookies voor het optimaliseren van de gebruikservaring.

  • functionele cookies

    Functionele cookies zijn noodzakelijk om de goede werking van deze website te garanderen. 

  • analytische cookies

    Cookies van Google Analytics en Hotjar worden door deze website gebruikt voor het anoniem analyseren van het gebruik van de website. 

  • tracking

    Deze website maakt optioneel gebruik van de zogenaamde Facebookpixel (tracking cookie) om advertenties te plaatsen die voor jou interessant kunnen zijn. Meer informatie over de privacy-aspecten hiervan is te vinden op Facebook

Ga naar content

Voor een kwartje naar de olifanten

Voor slechts 25 cent naar Artis, wie wil dat nu niet? In het verleden kon het! Voor een klein bedrag liep je zo door het fraaie ijzeren hek de oudste dierentuin van Nederland binnen. Maar, dit kon alleen in de maand september.

Sla afbeelding over
Olifanten tijdens een goedkope dag in Artis in 1958. Nationaal Archief, Herbert Behrens, Fotocollectie Anefo.
i

Het Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra (de natuur is de leermeesteres van de kunst) was in de negentiende eeuw alleen voor leden toegankelijk. Het dure lidmaatschap was niet voor iedereen weggelegd. Om ook minder bedeelde mensen tot het park toe te laten werd de kortingsmaand ingevoerd.

Sla afbeelding over
Drukte bij de apen tijdens de kwartjesmaand in Artis in 1954. Nationaal Archief, J.D. Noske, Anefo.
i

Artis alleen voor de elite
Artis werd in 1838 opgericht voor het ‘bevorderen van de kennis der Natuurlijke Historie’. De dierentuin wilde de natuur dichter bij de mens brengen door levende en opgezette dieren, schelpen en gesteenten te verzamelen en te tonen.

Echter, niet iedereen kon zijn of haar ogen uitkijken bij allerlei exotische dieren. In de negentiende eeuw was Artis alleen toegankelijk voor leden. Om lid te worden moest je maandelijks 45 gulden betalen, dat stond destijds gelijk aan ongeveer zes weken werken voor een ongeschoolde arbeider. Daarnaast ging er een toelatingsprocedure aan vooraf. Het was dus zeker niet voor iedereen weggelegd.

Sla afbeelding over
Ingang van Artis in 1958, Nationaal Archief, Anefo
i

Kwartjesmaand
Om een breder publiek te trekken, en ook met de mensen met een lager loon, besloot het bestuur halverwege de negentiende eeuw de dierentuin een maand voor iedereen open te stellen. In september kon men voor slechts een kwartje naar het park. Zo konden ook dienstbodes en werklieden de leeuwen en olifanten bekijken.

Sla afbeelding over
Jonge olifant met oppasser in Artis, ongeveer 1896-1900. Stadsarchief Amsterdam.
i

De toeloop was enorm. Amsterdammers, maar ook mensen van buiten de stad, gingen massaal naar Artis. De kortingsmaand, ook wel ‘kwartjesmaand’ genoemd, werd daarom een jaarlijks terugkerende traditie. Later werd een soortgelijke gelegenheid ook op sommige feestdagen georganiseerd. In de loop van de tijd werd er tevens niet meer naar de maatschappelijke stand van een bezoeker gevraagd.