De Zangeres zonder Naam: van smartlap tot protestlied

Van het café naar de hitlijsten

Kijkend naar haar imposante oeuvre, is het moeilijk voor te stellen dat Mary Servaes-Bey pas op haar 37e een platencontract kreeg. Maar vanaf haar 15e stond Mary ‘Rietje’ Bey al op de planken. Eerst trad ze op in haar geboortestad Leiden; na de oorlog vertrok Rietje naar Maastricht en zong daar in talloze cafés. Nadat ze voor een bevriende zanger op zijn demo de achtergrondzang verzorgde werd ze ontdekt door Johnny Hoes. Hoes was ook degene die de artiestennaam Zangeres zonder Naam bedacht, geïnspireerd door het bijzondere, moeilijk te benoemen stemgeluid van Mary Servaes-Bey.

Mexico

De eerste gouden plaat die de Zangeres zonder Naam scoorde was Ach vaderlief, toe drink niet meer uit 1959. Daarna volgde de ene na de andere hit. Haar grootste succes beleefde ze met Mexico, dat zelfs twee keer de hitlijsten bereikte. Het nummer komt oorspronkelijk uit 1969 maar kreeg een opleving in 1986 kreeg het nummer een opleving, na een legendarisch optreden in poptempel Paradiso. De live-uitvoering die hier werd opgenomen bereikte de 4e positie in de top 40 en leverde de Mary Servaes-Bey een nieuwe generatie fans op.

Protestliederen en moeder aller homo’s

Maar niet alle hits van de Zangeres zonder Naam gingen over gitaarmuziek en romantiek. Hoewel je bij smartlappen en levensliederen niet snel denkt aan politiek geladen songteksten, sprak Mary Servaes-Bey zich meermaals uit tegen onrecht in de samenleving. Met Zeehondenbaby’s stelde ze dierenmishandeling aan de kaak en in het nummer Luister Anita richtte ‘de moeder aller homo’s’ zich scherp tot anti-homorechtenactiviste Anita Bryant. Het meest bekende protestlied van de Zangeres zonder Naam is misschien wel Hij was maar een neger uit 1965. Hoewel we de titel van dit lied tegenwoordig ongepast en racistisch vinden, spreekt Mary Servaes-Bey zich in dit nummer juist scherp uit tegen racisme.

De tand des tijds doorstaan

Na een roerige en succesvolle carrière hing de Zangeres zonder Naam in 1987 de microfoon aan de wilgen. Tien jaar later, in 1998, overleed Mary Servaes-Bey. Haar muziek leeft echter nog steeds voort: geen Smartlappenfestival is compleet zonder Mexico of een van haar andere hits.