Boer ontwerpt houtzaagmolen

Een uitvinding met grote gevolgen voor de scheepvaart komt van een eenvoudige boer uit Noord-Holland. In 1593 bedenkt Cornelis Corneliszoon van Uitgeest een revolutionaire methode om hout te zagen. Op basis van windkracht ontwerpt hij een machine die in korte tijd grote hoeveelheden hout kan zagen. Een goedkope snelle manier, die al gauw werd overgenomen door de scheepvaartindustrie.

De meest dynamische sector van die tijd profiteerde enorm van deze uitvinding, namelijk de scheepvaart. In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht, in 1621 de West-Indische. De vraag naar nieuwe schepen steeg enorm, en ongekende hoeveelheden bewerkt hout waren nodig om in die vraag te kunnen voorzien. Naar schatting bestond de totale zeevloot tussen 1625 en 1675 uit zo’n drie- tot vierduizend schepen. Toen de grootste koopvaardijvloot ter wereld.

Het ronddraaien van de wieken van de molen werd omgezet in een zaagbeweging. Deze 'machine' kon zo met de kracht van de molen het hout zagen. Al sinds de oudheid werden er manieren bedacht om een rondgaande beweging om te zetten in een op-en-neergaande beweging. Maar Cornelis paste deze techniek voor het eerst toe op een windmolen.

De Staten van Holland verleende Cornelis van Uitgeest op 15 december 1593 octrooi voor zijn houtzaagmolen. Door de draaiende beweging van de wieken konden de zaagbladen mechanisch worden aangedreven. In vergelijking tot het zagen met de hand ging de machine maar liefst dertig keer zo snel. Een ongekende productiestijging!