Cookies

Deze website maakt gebruik van cookies voor het optimaliseren van de gebruikservaring.

  • functionele cookies

    Functionele cookies zijn noodzakelijk om de goede werking van deze website te garanderen. 

  • analytische cookies

    Cookies van Google Analytics en Hotjar worden door deze website gebruikt voor het anoniem analyseren van het gebruik van de website. 

  • tracking

    Deze website maakt optioneel gebruik van de zogenaamde Facebookpixel (tracking cookie) om advertenties te plaatsen die voor jou interessant kunnen zijn. Meer informatie over de privacy-aspecten hiervan is te vinden op Facebook

Ga naar content
Flora en fauna

Wikipedia uit de middeleeuwen

Het middeleeuwse handschrift van Jacob van Maerlant is een vroege voorloper van onze Wikipedia. Der naturen bloeme, uit circa 1350,  bevat prachtige illustraties van de natuur. Maar misschien wel belangrijker: het is voor het eerst in het Nederlands geschreven, in plaats van Latijn, dat tot die tijd gangbaar was.

Zeemonsters en eenhoorns
In elk hoofdstuk komt een ander onderwerp aan bod, zoals wonderbaarlijke mensen, viervoetige dieren, vogels, zeemonsters, vissen, slangen, insecten en andere kruipende dieren, (specerij)bomen, kruiden, geneeskrachtige en giftige bronnen, edelstenen en metalen.

Een aantal onderwerpen waar Maerlant over schrijft, zoals zeemonsters en eenhoorns, zien we vandaag de dag niet meer terug in ons wereldbeeld. Deze mythologische wezens waren voor de middeleeuwers lang niet zo vreemd als voor ons.

Mensen met heel grote voeten
In het eerste hoofdstuk vertelt Maerlant over vreemde volkeren, zoals mensen met heel grote voeten of mensen die geen hoofd hebben maar ogen in hun schouders. Ook sommige dieren zien er gek uit. Zo wordt de struisvogel afgebeeld als een lompe vogel met kamelenpoten en een hoefijzer in zijn bek. Maerlant is er namelijk zeker van dat een struisvogel ijzer eet.

Voor het eerst in Nederlands
Bijzonder is dat Van Cats het boek in het Nederlands liet schrijven (in het ‘Dietsch’ zoals het dan heet). Dat was niet eerder vertoond. Tot ver in de middeleeuwen was Latijn de voertaal van studie en wetenschap. Maerlant was trots op het feit dat hij de primeur had in het Nederlands.

Wikipedia op rijm
De tekst van Der naturen bloeme is geschreven in 16.500 verzen. Een studieboek op rijm komt op ons vreemd over, maar er is een goede reden voor. In de middeleeuwen waren er maar weinig mensen die konden lezen, zo waren er maar weinig boeken. Daarom werden teksten vaak voorgelezen, bijvoorbeeld tijdens de maaltijd. Voordrachtskunstenaars maakten er hun werk van en reisden van hof naar hof om hun diensten aan te bieden. De populairste teksten leerden ze uit hun hoofd en tekst op rijm is gemakkelijker te onthouden.