De eerste beroemde schaatsende vrouwen in Friesland

Schandalig, ongehoord en onbegrijpelijk: slechts een greep uit de reacties op de eerste ‘vrouwenrijderij’ in 1805. Gelukkig trokken de vrouwen, waaronder Trijntje Pieters Westra, zich niets aan van het commentaar. Maar liefst 130 vrouwen uit heel Friesland verschenen aan de start. En dat in een tijd dat er nog geen auto’s waren!

Meer dan 10.000 toeschouwers bezochten op 1 en 2 februari 1805 deze sprintwedstrijd voor vrouwen. Op de bevroren stadsgracht van Leeuwarden was een baan van zo’n 140 meter afgezet. De wedstrijd werd gereden als een afvalrace: steeds namen twee schaatsers het tegen elkaar op.

(Klik voor de volledige afbeelding)
Ets en penseel in grijs door Jacob Ernst Marcus naar een tekening van Aldert Jacob van der Poort, uitgever: P.H. Meyer & Co

Trijntje Pieters Westra

De zestienjarige Janke Wybes en Trijntje Pieters Westra (20) wisten zich te plaatsen voor de finale. Trijntje, afkomstig uit Poppingawier, was de snelste en won de hoofdprijs: een gouden oorijzer ter waarde van 105 gulden - voor die tijd een enorm bedrag (vergelijkbaar met € 750). Janke ging met een kralenketting van gitten en een gouden slotje ter waarde van 31 gulden naar huis.

Afbeelding van de Deelnemerslijst van de schaatswedstrijd voor 'vrouwspersonen' op 1 en 2 februari 1805 te Leeuwarden

(Klik voor de volledige afbeelding)
Deelnemerslijst van de schaatswedstrijd voor 'vrouwspersonen' op 1 en 2 februari 1805 te Leeuwarden

Kortebaanschaatsen

Pas vier jaar later zou er weer ‘vrouwenrijderij’ worden georganiseerd. Lange tijd was het kortebaanschaatsen de enige snelheidssport die door vrouwen werd beoefend. In Friesland schaatsten vrouwen natuurlijk ook al tijden langeafstand schaatstochten. Officieel nam de eerste vrouw deel aan de Elfstedentocht in 1912.

De Elfstedentocht van 1912

Jikke Gaastra stond samen met haar broer aan de startblokken. Helaas stopte de tocht voor Jikke in Sneek, de een-na-laatste stad voor de finish – in 1912 werd de route nog andersom ‘om de Noord’ gereden. Jikke en achttien andere deelnemers, kregen te horen dat verder schaatsen onverantwoord was; ter hoogte van ijsherberg De Dille bleek kort daarvoor een deelnemer door het ijs van de Zwette te zijn gezakt.

Vroege uurtjes

Coen de Koning uit Arnhem (wereldkampioen Schaatsen van 1905) won de Elfstedentocht van 1912. Iedereen die tot ‘de 10e stad’ was gekomen werd geacht de tocht te hebben uitgereden en ontving een Elfstedenkruisje. Naar verluidt was Jikke erna helemaal niet moe. Op het bal na de prijsuitreiking danste ze – tot ieders verbazing – nog tot in de vroege uurtjes.